Er is de afgelopen jaren binnen de gezondheidszorg toenemende aandacht voor communicatie. ‘Het gaat hierbij vaak om helpende communicatie, en wij wilden nagaan wat patiënten juist niet prettig vinden’, legt onderzoeksleider Liesbeth van Vliet (Universiteit Leiden) uit. ‘Dat zou mogelijk leiden tot nieuwe inzichten.’
De onderzoekers ontwikkelden aan de hand van literatuur en input van experts en patiënten een vragenlijst. Westerdorp: ‘Uiteindelijk hebben we negentien situaties geschetst die potentieel schadelijk zijn met daarbij voorbeelden, en deze vragen voorgelegd aan 74 kankerpatiënten met gemetastaseerde ziekte.’
Ze ontdekten niet alleen een aantal voor de hand liggende situaties, zoals geen interesse tonen in de persoon zelf of informatie geven zonder empathisch te zijn, maar ook een aantal opvallende zaken die bovendien vrij eenvoudig te voorkomen zijn. Een arts die tijdens een ziekenhuisopname zegt dat hij ‘zo’ terugkomt, noemt Westendorp als voorbeeld. ‘De patiënt durft bij wijze van spreken niet eens naar het toilet, omdat hij denkt dat arts ieder moment kan terugkomen. Dit is op te lossen door het concreter te maken en verwachtingen te managen.’
Over een aantal gedragingen waren de meningen van de deelnemers verdeeld, waaronder het bespreken van de optie om niet verder te behandelen of gesprekken over de prognose. ‘De ene patiënt wil het wel, de andere niet. Het blijft aftasten. Vraag daarom waar de patiënt behoefte aan heeft, en geef hierbij aan dat iedereen anders is’, aldus Van Vliet. ‘Het zit hem vaak in kleine dingen. Als je het net iets anders zegt, kan het voor de patiënt al een wereld van verschil maken.’
Om oncologen op weg te helpen, hebben de auteurs in de resultatentabel helpende voorbeeldzinnen toegevoegd.