‘Het is verbazingwekkend hoeveel nieuwe ontwikkelingen er zijn in de behandeling van deze relatief zeldzame tumor’, zegt Grünwald. ‘De overleving van patiënten is enorm toegenomen en er is zelfs een groeiende groep patiënten bij wie we een complete remissie zien. Nog niet zo lang geleden stonden we min of meer met lege handen bij de behandeling van patiënten met een gemetastaseerd niercelcarcinoom. We gaven chemotherapie, maar eigenlijk wisten we al dat dit niet of nauwelijks iets toevoegde aan de overleving van de patiënt. De mediane overleving bedroeg toen ongeveer 10 maanden. De eerste stap op weg naar verbetering was de introductie van cytokine gebaseerde therapie. Dat leidde tot een verlenging van de mediane overleving met ongeveer 3 maanden. Geen dramatische verbetering dus, maar het gaf wel enige hoop.’
Vooruitgang meten
Een belangrijke conceptuele voorui