Gemcitabine als eerstelijns chemotherapie bij gemetastaseerd pancreascarcinoom

  • 2 min.
  • BOM

Gemcitabine wordt als enkelvoudig middel toegediend in een dosis van 1000 mg/m2, intraveneus, driemaal eens per week, gevolgd door een rustweek (herhaling iedere 4 weken). De behandeling vindt poliklinisch plaats. Er is geen bewezen effectieve alternatieve chemotherapie voor gemetastaseerde ziekte.
Er is één fase III-studie waarin het effect op symptoomverlichting (middels een voor deze studie uitgewerkte methode, gebaseerd op analgeticabehoefte/-pijnscore, conditie en gewicht) als primair eindpunt en survival als secundair eindpunt van gemcitabine monotherapie vs 5FU-monotherapie werden vergeleken (1). Het onderzoek vond plaats bij 126 patiënten (63 gemcitabine, 63 5FU) van wie driekwart daadwerkelijk gemetastaseerde ziekte had (stadium IV) en één kwart stadium II of III. Gemcitabine werd de eerste 8 weken op 7 achtereenvolgende weken toegediend, gevolgd door een week rust; daarna werd de behandeling voortgezet met het bovengenoemde driemaal per 4-wekenschema. 5FU werd toegediend als een 600 mg/m2 wekelijkse bolusinjectie.
De vastgestelde verschillen ten opzichte van 5FU zijn aangegeven in de onderstaande Paskwil-tabel. De ‘clinical benefit response’ is daarbij de somscore van de bereikte symptoomverlichting (analgeticabehoefte/-pijnscore, conditie en gewicht). Er was een significant verschil in ‘clinical benefit response’ van 19 procent (24 vs 5 procent), die mediaan 5 weken langer (18 vs 13 weken) aanhield en mogelijk resulteerde in een eveneens significant langere overleving mediaan 1,2 maanden verschil (5,6 vs 4,4 maanden). Deze uitkomsten zijn volgens de Paskwil-criteria onvoldoende. De verschillen zijn significant, maar Paskwil kijkt alleen naar absolute winst. Het bijwerkingenprofiel is gunstig, hetgeen ook bij vervolgonderzoek (niet-gerandomiseerd) met gemcitabine bij meer dan 3000 patiënten met pancreascarcinoom (met 80 procent in stadium IV) werd bevestigd (2).
Geconcludeerd wordt dat er geen behandelingsalternatief is voor gemetastaseerde ziekte. De behandeling met gemcitabine is weinig toxisch en kan geheel poliklinisch plaatsvinden. De toepassing van gemcitabine bij een geselecteerde patiënt met gemetastaseerd pancreascarcinoom kan daarom verdedigbaar zijn. Naar Paskwil-criteria gemeten kan gemcitabine echter niet als standaardtherapie worden aanbevolen. Over de effectiviteit als tweedelijnstherapie na eerdere behandeling met 5FU is geen uitspraak te doen vanwege het ontbreken van gerandomiseerd onderzoek.
De kosten van een dosis van 1000 mg/m2 bedragen bij een patiënt van 1,75 m2 per keer ƒ 752,- en dus voor drie kuren per maand 3 x ƒ 752,- = ƒ 2256,-.

Paskwil-criteria
  Goed   Uitkomst (verschil)
Pallatief   
  • 'Clinical benefit response’
≥ 20% 19% (24 vs 55%)
  • ‘Clinical benefit’ 
≥ 6 5 w (18 vs 13 w)
  • TTP (meetbaar) respons
≥ 6 5 w (9 vs 4 w)
Overleving    
  • Mediaan
≥ 6 5 w (5,6 vs 4,4 mnd)
  • Na 1 jaar
≥ 20% 16% (18 vs 2%)
 
Adjuvant      
  • Mediane overleving

< duur van behandeling  

 
  •  Na 5 jaar
≥ 5%      
       
Specifieke bijwerkingen      
  • Lethaal 

< 5%

0 (beide armen)    
 
  • Acuut, ernstig (opname)
< 25% 0 (beide armen)  
  • Chronisch (beperkend)
< 10% 0  
       
Kwaliteit van leven       
  • PS-respons (WHO/Karnofski) 
≥ 20% Zie boven  
  • Stabiele PS, TTP-PS
≥ 6    
 
Impact van behandeling      
 Palliatief
  • klinisch

≤ 5 dagen

Poliklinisch
wekelijks
 

  • poliklinisch
≤ 3 dagen    
       
Level of evidence      
  • Peer reviewed publicaties


Een of meer fase III-studie(s)  
of meta-analyse

Fase III


 

Verschillen tussen gemcitabine en 5FU als eerstelijnsbehandeling bij gemetastaseerd pancreascarcinoom